GAZET1930

BINNENLAND

- Woensdag 8 januari : De prinses MARIE-JOSE (zuster van Leopold III ) trouwt met UMBERTO kroonprins van Italië . Het "Belgische Volk" schenkt haar een ring met een diamant ter waarde van 500.000 F.

- Donderdag 24 april : Maidentrip van de nieuwe Mailboot "Prinses Astrid".

- Zaterdag 26 april : Opening van de Antwerpse Wereldtentoonstelling door Koning Albert en Koningin Elisabeth in tegenwoordigheid van de Prinsen Leopold en Karel en Prinses Astrid. In feite is er ook een Wereldtentoonstelling in Luik. Dit noemde men de zustertentoonstellingen. Het snelste vliegtuig ter wereld, een "Fiat Caproni" die de "Schneider"-beker gehaald had voor een snelheid van meer dan 5OO km/uur, stond er tentoongesteld.

- Maandag 14 juli : Het parlement stemt een wet waarin de streektaal als onderwijstaal in alle lagere en middelbare scholen wordt ingevoerd. In het middelbaar onderwijs mogen bepaalde vakken, zoals geschiedenis en aardrijkskunde in de Franse taal gegeven worden.

- Maandag 21 juli : Indrukwekkende Viering van het Nationale Eeuwfeest. Feeststemming in de hoofdstad. Bloemenhulde op het Martelaarsplein. Tweeduizend burgemeesters nemen deel aan een banket. Vaderlands openluchtfeest in het Jubelpark, in aanwezigheid van de koninklijke familie met de gebruikelijke "Drache nationale" of plasregen.

- Zondag 24 augustus : Ongeveer 100.000 mensen nemen deel aan de Elfde IJzerbedevaart met inhuldiging van de IJzertoren. De constructie van de toren werd begonnen in 1926. Er waren rellen in Oostende en Middelkerke.

- Woensdag 22 oktober : Feestviering in de Rijksuniversiteit van Gent. Door de inzet van
Vermeylen, Vuylsteke, Mac Leod, en De Raet heeft men de vervlaamsing van de Universiteit van Gent kunnen realiseren.

- REGERING : Het was een regering van "Nationale Eenheid" : coalitie van katholieken en liberalen onder de leiding van Marcel-Henri JASPAR, Franstalige katholieke Eerste Minister. Minister van Binnelandse Zaken : H. BAELS. Deze coalitie werd gevormd ondanks het feit dat de BWP (socialisten) in 1929 de grootste partij was met 36,02 % van de stemmen

- ECONOMIE: na de beurskrach in 1929 waren er in het begin van 1930 ongeveer 12.500 werklozen in België Einde van dit jaar waren er reeds 76.000 ! Het minimumloon van een arbeider was 52 F per dag. Een werkloze moest 2 maal per dag stempelen en kreeg 109 F per week. Door de concurrentiestrijd van de producenten, verminderden dezen steeds de lonen van de arbeiders. De grote crisis begint en overal breken er stakingen uit.

BUITENLAND

- In Frankrijk begint men de "Maginot-linie" te bouwen aan de oostgrens met Duitsland. Duitsland bouwt langs de andere kant de "Siegfried-linie. Beide verdedigingswerken zullen van generlei waarde zijn in W.O.II.

- Maatregelen tegen de zedeloosheid in Frankrijk. Ingevolge de herhaalde klachten van
particulieren tegen de "buitensporigheden" op het gebied, zowel van de zedeloosheid van zekere toneelstukken, alsook van de onzedelijkheid van de plakbrieven waarbij deze vertoningen aangekondigd waren, worden er maatregelen genomen. Minister Tardieu dringt opnieuw aan bij de prefecten opdat de overtredingen van dien aard onmiddellijk aan het parket bekend gemaakt zouden worden, opdat het gerecht beteugelend zou kunnen optreden. "Zou men in België ook niet wat strenger kunnen optreden ?" vraagt "De Zeewacht" zich af.

- In mei krijgen blanke vrouwen in Zuid-Afrika stemrecht. De zwarten hebben geen stemrecht en zullen nog moeten wachten tot de 24 april 1994. In België krijgen de vrouwen stemrecht in 1948.

- In China begint een burgeroorlog tussen de KWOMINTANG, de nationalistische legereenheden van TJANG KAI SJEK, en de communisten met MAO ZEDONG Japan valt MANTJOERIJE binnen en installeert er de laatste chinese keizer : K'ANG-TE.

- 2 november : Haïle Selassie (Ras Tafari) wordt gekroond tot keizer van Ethiopië (Abessinië). In 1935 veroverden de Italiaanse troepen het land. In 1941 werden de Italianen door de Engelse troepen verdreven en kreeg Haïle Selassie zijn troon terug.

- 6 april : Mahatma Ghandi beëindigt zijn geweldloze protestmars naar de zee tegen de "zoutwetten" die de Britten India hebben opgelegd. Het was de 2de mars van "Burgerlijke ongehoorzaamheid". Hij werd met duizenden van zijn volgelingen opgesloten in de gevangenis. Lord Irwin, vice-koning van India, zal hem op 17 februari 1931 vrijlaten en hem ontvangen in zijn paleis. De "half naakte fakir " zoals Winston Churchill hem noemde bekwam dat al zijn volgelingen die in de gevangenissen zaten ook vrij werden gelaten en in oktober van hetzelfde jaar werd hij op de thee uitgenodigd in Buckingham-Palace bij de Koning van Engeland.

- In de U.S.A. wordt de eerste "Air-Hostess" in dienst genomen en zien de diepvries-eetwaren het licht.

- De eerste "Kolkhozen" worden geïnstalleerd in de Sovjet-Unie. Het systeem zal overgenomen
worden door de staat Israël na de onafhankelijkheid in 1948 onder de naam Kibboets.

- Democratische crisis in Duitsland : de NSDAP van A. Hitler behaalt 107 zetels, tegen 12 in de vorige verkiezing. Zij wordt de 2de grootste partij, na de Socialisten die 143 zetels hebben. Het is echter niet genoeg, zelfs met de hulp van gelijkgezinde partijen, om de meerderheid te bekomen in het parlement. Zonder hen kan er echter niet meer geregeerd worden. In januari 1933 zal de Duitse President Hindenburg, ten einde raad, A. Hitler tot Bundeskanzler benoemen..

WETENSCHAPPEN

- 18 februari : ontdekking van de planeet PLUTO door de astronoom Clyde TOMBAUGH. Zij is 5.900.miljoen km verwijderd van de zon. Haar eigen rotatie duurt 6 dagen en 9 uur en zij heeft 248,43 jaar nodig om rond de zon te draaien. Zij heeft één satelliet : CHARON. Deze "maan" werd ontdekt in 1978 en is half zo groot als Pluto zelf. Pluto is de kleinste planeet van ons zonnestelsel en heeft een diameter van 2.200 km. De astronomen hebben lang getwijfeld om haar als een volwaardige planeet te beschouwen. In het jaar 2003 vertrekt er een ruimtesonde naar Pluto, maar de reis zal ongeveer 12 jaar duren.

- Ernest O. Lawrence bouwt in de U.S.A. de eerste cyclotron.

Nobelprijswinnaars :

- LANDSTEINER K. (Oostenrijk ) Geneeskunde. Ontdekker van de bloedgroepen en de
resusfactor.
- RAMAN CH.V. (India.) Natuurkunde : Verspreiding van het licht op de moleculen.
- FISCHER H. (Duitsland.) Scheikunde : Ontdekking van de kleurstoffen in bloed, gal en bladeren (pyrroolpigmenten).
- LEWIS S. (Verenigde Staten van Amerika ) Literatuur : Hij was de eerste Amerikaanse schrijver die de Nobelprijs kreeg voor zijn gehele oeuvre.
- SODERBLOM L.O.N. (Zweden.) Vrede : Luthers theoloog, pionier van Oecumenische Beweging.

- 31 december : In zijn encycliek "Casti Conubii" over het huwelijksleven aanvaardt Paus Pius XI de "periodieke onthouding", ook "OGINO - KNAUS"- of "temperatuur"-methode genoemd, als ENIG toegelaten "voorbehoedsmiddel".

TECHNOLOGIE

- New-york : het "Art Deco" gebouw van Chrysler van de ontwerper William van Alen is af. Het is het hoogste gebouw ter wereld (306 m).

- Sterk en helder plastic verschijnt op de markt onder de naam "PERSPEX". Het werd reeds gemaakt uit acrylzuur en is in de jaren 20 ontdekt door de wetenschappers in Groot-Brittannië, Canada en Duitsland.

- Een team onder leiding van de Amerikaanse wetenschapper Vannevar BUSH ontwikkelt een differentiaalanalysator, een analoge elektromechanische machine, een soort computer, waarmede men simultane differentiaalvergelijkingen kon oplossen. V. Bush was hoogleraar aan het Massachusetts Institut of Technology te Cambridge bij Boston en heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de atoombom.

LUCHTVAART :

- De Britse luchtvaartingenieur Frank Whittle ontwerpt de eerste straalmotor die gebruikt kan worden in vliegtuigen.

- 24 april : De Engelse pilote Amy Johnson landt in Australië na haar solovlucht van 19 dagen vanuit Groot-Brittanië. Haar vliegtuig heette "Gipsy Moth Jason".

- 1 en 2 september : De piloten Costes en Bellonte verbinden Parijs met New-York zonder tussenlanding. Zij hadden te kampen met tegenwind en doen er 37 uur en 18' over. Lindbergh had de overtocht gedaan van New-York naar Parijs in 33 uur 30'. De naam van hun vliegtuig was : "Point d'Interrogation".

- De Franse piloot MERMOZ verbindt Afrika met Zuid-Amerika. met zijn vliegtuig "Croix du Sud".

- De "SABENA" koopt haar eerste "FOKKER F - VIIb" : 8 passagiers ; 3 motoren van elk 250 pk.

- Het Britse luchtschip R101 vliegt tijdens zijn eerste vlucht te pletter tegen een Franse bergwand : 47 doden. Dit betekent het einde van de Britse luchtschepenindustrie.

- Begin van het zweefvliegen in Nederland. Het zweefvliegen is in Duitsland ontstaan na W.O. I. omdat het hen verboden was vliegtuigen te bouwen met motor.

VERKEER :

- De eerste "passages cloutés" , voorganger van de zebrapaden, worden in Parijs aangebracht.

- Op het Automobielsalon in Parijs ziet men een futuristisch prototype staan van een personenauto waarvan het koetswerk buiten de wielen uitsteekt. De auto is ook van binnen veel ruimer en confortabeler. De 8 cilinder, de afneembare vergasser en de onbreekbare voorruit worden mode.
.
- Op 1 juli verlaat in de U.S.A. de eerste "Greyhoundbus" de garage. Een immens netwerk van lijnen zal over de gehele U.S.A. uitgebouwd worden.

- Dr Ferdinand PORSCHE huurt een huis in Stuttgart om een eigen studiebureau voor "Konstruktion und Beratung für Motoren und Fahrzeuge" te beginnen.

KUNST

- OSCAR JESPERS : Beeldhouwer, maakt een monument van de dichter Paul van Ostaijen.

- LE CORBUSIER : De "IJzerarchitectuur" moet plaats ruimen voor de "betonarchitectuur" en het "functionalisme". Le Corbusier begint door te breken en bouwt onder andere : Le pavillon suisse in de Cité Universitaire de Paris en in Poissy bouwt hij la " Maison Savoye".

- PICASSO : In dit jaar begint de schilder te "jongleren met vormen" en experimenteert met het surrealisme. Hij schildert onder andere : "L'acrobate", "Femme assise", "La Femme aux Pigeons" , "La Crucifixion";

- JAMES ENSOR is baron benoemd door Koning Albert I. Hij huldigt zijn eigen borstbeeld in, in de tuinen van het Kursaal te Oostende. Buiten zijn tekeningen en schilderijen, die er niet om liegen, is er van de anarchist niets meer overgebleven.

FILM, OPERETTE EN LIED :

- ERICH MARIA REMARQUE : Het boek "Im Westen nichts Neues" wordt verfilmd door Levis Milestone en lokt in Berlijn bij de première grote rellen uit aangesticht door de nazi's onder leiding van ene zekere Goebbels. Erich Maria Remarque wordt zijn Duitse staatsburgerschap ontnomen en in 1933 worden zijn boeken verbrand.

- "Der Blaue Engel" van Joseph von Sternberg naar het boek van H. Mann, met Marlene Dietrich komt uit in Duitschland.
- René Clair maakt zijn eerste film "Sous les toits de Paris".
- Will H. Hays, directeur van Motion Pictures Producers and Distributors ontwerpt de "Hays-regels" waarin wordt vastgelegd wat wel of niet mag getoond worden in de films. Deze blijven van toepassing tot in 1966.
- In Berlijn wordt "Im Weissen Rössl" van Ralph BENATZKY gecreëerd.

- In Frankrijk en ook in België zingt men de hit : "Sous les toits de Paris".
- Lucienne Boyer zingt "Parlez moi d'amour, redites moi des choses tendres..."
- Vlaanderen zingt : "Daarbij die Molen, die mooie Molen..." en "Twee ogen zo blauw..."

LITERATUUR :

- AGATHA CHRISTIE creëert het personnage "Miss Marple" in "The Murder at the Vicarage".
- GEORGES SIMENON creëert "Commissaire Maigret" in "Pietr-Le-Letton".
- GERARD WALSCHAP schrijft "Adelaïde" waarmee een groot deel van zijn katholiek publiek zich van hem afkeert Er volgen "Volk" en "De Dood in het dorp"

SPORT

- BOKSEN :

- De bokser Max Schmeling wordt wereldkampioen zwaargewichten, door zege op SHARKEY. Hij verloor terug zijn titel in 1932. Hij was echter de eerste bokser die in 1936 JOE LOUIS, wist te verslaan met k.o., maar hij verloor zijn titel weer in 1938 aan JOE LOUIS door k.o. in de eerste ronde.

- VOETBAL.

- Nationale voetbalcompetitie : winnaar in Ereklasse : "C.S. BRUGEOIS".
- 30 juli : Eerste Wereldkampioenschap Voetbal in Uruguay.
Slechts 15 landen nemen deel, waaronder 4 uit Europa, met België. De overtocht gebeurde natuurlijk per schip. De ploeg werd er goed in de watten gelegd. Sommige spelers waren wel 8 kg verzwaard. Na enkele matchen was België uitgeschakeld. De eindmatch, Uruguay tegen Argentinië, werd door een Belgische scheidsrechter, John LANGERUS, geleid. Uruguay won van Argentinië Het hotel waar de Belgen logeerden en hun autocar werden door de woedende Argentijnse supporters aangevallen en bekogeld.

- 14 september : Inhuldiging van het Heyselstadion door de Brusselse burgemeester Adolphe Max.
Match : België - Nederland : 4-1

- WIELRENNEN :

- FRANS BONDUEL (België) wint de Ronde van Vlaanderen.
- A. LEDUCQ (Frankrijk) wint de Ronde van Frankrijk.

DIVERSEN

- BEVOLKING :

- Aantal mensen op de aarde in 1930 : 2.070.000.000.
- Aantal mensen op de aarde in 2000 : 6.000.000.000.
- Aantal inwoners van België in 1930 : 8.092.004.
- Aantal inwoners van België in 1999 : 10.213.752.
- Aantal geboorten in België in 1930 : 152.510.
- Aantal geboorten in België in 1999 : 113.469.
- Aantal buitenlanders in 1930 :
Vlaanderen : 112.203.
Wallonië : 127.335.
Brussel 79.692.
De buitenlanders werken vooral in de kolenmijnen. In Limburg bedraagt dit tot meer dan 40 % van
het totaal der arbeiders.:

Enkele opmerkelijke personen geboren in 1930

PRIJZEN VAN CONSUMPTIEGOEDEREN IN BEF :

RIJST : 4,59 - BROOD : 2,14 - FILET : 27,08 - RUNDSVET : 10,15 - VOLLE MELK : 2,14 - HOEVEBOTER : 27,28 - PALING : 1,28 - HARING : 0,87 - SOLO : 12 - EI : 0,98 - CHICOREI : 4,44 - CACAO : 23,37 - AZIJN : 3,19 - ZOUT : 0,67 - THEE : 32,05 - OLIJFOLIE : 18,05 - AARDAPPELEN : 0,72 - KOFFIE : 19,88 - ZEEP : 4,58 - STEENKOOL : 288,57 - CHOCOLADE : 16,91 - DAGBLAD : 0,35.

"Chevrolet" auto : 25.000 - Schrijfmachine : 2.000.

Loon van een arbeider : 1352 - wedde van een bediende : 1500 - Werklozensteun : 472 - Pensioen : 1000.

EPILOOG.

Europa likte nog zijn wonden van de Eerste Wereldoorlog toen reeds in 1930 de onheilspellende donderwolken van een nieuwe catastrofe aan de horizont verschenen.
Het naoorlogse feestvieren ging nog steeds verder en dit ondanks het feit dat het aantal werklozen in alle Europese landen gestadig steeg. Als in een roes danste het blinde Europa op een vulkaan.

Nochtans stelden de schaakstukken zich langzaam op hun plaats. De fascistische partijen kregen in Italië, Duitsland, Spanje, Roemenië, Bulgarije en Oostenrijk de leiding. Met holle demagogische slogans wisten zij de miljoenen werklozen voor de "Nieuwe Orde" te winnen. Dezen die trachtten te waarschuwen werden als onheilsprofeten uitgelachen. Zoals Rosa Luxenburg schreeuwde in 1914 "Arbeiders schiet niet op Arbeiders" trachtten ook nu de socialisten met de actie van "Het gebroken geweer" de volkeren aan te zetten elkaar niet uit te moorden. Maar dit was als de "Traviata zingen in de woestijn".

De techniek en de wetenschappen maakten reuzensprongen. De luchtvaart vooral verlegde de grenzen en overbrugde de oceanen. De piloten, zoals Lindbergh, Mermoz, Costes, de Saint-Exupéry en vele anderen waren de helden van een nieuw tijdperk. Getooid met hun onafscheidelijke witte sjaal stonden zij bij ieder gebroken record fier naast hun schamele vliegtuigjes. Velen hebben ook hun liefde voor het vliegen met het leven betaald en zijn verdwenen in de zeeën of in de woestijnen.

De acrobatieën van deze "Fous sur leurs machines volantes" lokten duizenden toeschouwers. Met open mond zagen zij die kleine tweedekkers naar beneden suizen om op enkele tientallen meters van de grond terug de hoogte in te schieten en zo een elegante "looping" af te ronden.. Het loeiende geluid van de motor klonk als muziek. Enkele jaren nadien zou men dat "speelgoed" in moordmachines veranderd hebben en was dit geen muziek meer maar het blazen van een monster.

Guernica is de eerste onverdedigde stad waar op 26 april 1937, een zondaagse marktdag, Duitse vliegtuigen van het type "Jünker 52" en "Heinkel 111", behorende tot het "Legion Condor" bommen
lieten vallen op weerloze burgers. Er bleven meer dan 1.600 doden en honderden gewonden achter. Voor mij, en vele anderen is hier de Tweede Wereldoorlog begonnen. Het vliegtuig, de verwezenlijking van een eeuwige droom der mensheid, het kunnen vliegen, werd nu gebruikt om de mensen te vernietigen.

Wie deze evolutie meegemaakt heeft als pionier en schrijver is Antoine de Saint-Exupéry. Als piloot van de "Aéropostale" had hij zich gespecialiseerd in de nachtvluchten. "Vol de nuit" werd geschreven in 1930 en kwam uit in 1931. "Terre des hommes" verscheen in 1939. Saint-Ex zal later tijdens W.O.II absoluut willen dienst nemen bij de geallieerde luchtmacht ondanks zijn ouderdom en de vele verwondingen die hij had opgelopen bij de "Aéropostale". Hij was niet in een gevechtseenheid ingedeeld maar vloog als verkenningspiloot met een ongewapende "Lightning P38". Op lage hoogte scheerde hij boven de vijandelijke stellingen en bekwam zo de opmerkelijkste foto's. "Pilote de Guerre" werd in 1942 geschreven. In 1943 schreef en tekende hij "Le Petit Prince".
Op 31 juli 1944 verdween hij, na een verkenningsvlucht, boven de Middellandse Zee.
In april 2004 werden enkele brokstukken van zijn vliegtuig in de Middellandse Zee nabij Marseille teruggevonden.
Het vliegtuig, een typisch product van de 20ste eeuw wordt, spijtig genoeg, nog steeds gebruikt om mensen te vermoorden. Zoals alles wat de mens uitvindt is het terzelfdertijd een zegen en een vloek.

Antoine de Saint-Exupéry had een onwrikbaar geloof in de mensheid. Misschien heeft hij dat geloof tijdens zijn laatste vlucht verloren en is hij zijn "kleine Prins" gaan vervoegen op een verre onbekende planeet.

Terug naar de Frontpagina.